Tie-Rot, bir diğer adıyla “Saplama Borusu” olarak da bilinir. Tie-Rot; betonarme perde, kolon ve kiriş kalıplarında kullanılan borunun iki kalıbın birbiri ile sıkıca bağlanması, sıkıştırılması ve beton dökümü esnasında kalıbın patlamaması için kullanılır.
Beton dökümünde kalıplarda açılma, patlama, şişme yaşanması istenmeyen durumlar arasındadır. Bu durumlarda açılan kalıptan zemine dökülen betonun temizlenmesi ve istenilen şekilde dökümü yapılmayan kolon ve perdenin tıraş edilmesi, tamir harcı aracılığıyla düzgün bir hale getirilmesi gerekir. Sonradan yapılacak işlemler imalatın kalitesini ne yazık ki bozacaktır. Bunun yanı sıra fazladan malzeme ve iş gücü kaybına da yol açacaktır. Bu tür olumsuz durumlardan kaçınmak istendiğinde Tie-Rot kullanılır. Kalıplara yerleştirilen ve titreşim uygulanan betonun yarattığı basınç ise Tie-Rot tarafından karşılanır.
Tie-Rot çelik ve ahşap kalıplara beton dökümü esnasında Tie-Rot milini muhafaza edebilmek amacıyla kullanılmaktadır. Saplamaların beton dökümünde beton ile temas etmemesini, betondan kolay çıkarılmasını ve kalıplar arasındaki mesafenin bozulmamasını sağlar. Tie-Rot, Türkiye’de “Tayrot” veya diğer adıyla Saplama olarak isimlendirilmiştir. Tie-Rot ham maddesi PVC’dir. Standart olarak boyları 3 Metre şeklindedir. Buna karşın bu borular arzu edilen boy ve ölçülerde üretilebilmektedir. Tie-Rot boruları incelendiğinde şu iki parça görülür;
Olmak üzere iki parçadan oluşur. Tie-Rot yerleşiminin ardından kullanılan borunun çapına göre orta kısmından donatı geçirilir ve kullanılan kalıbın dış yüzeylerinde olacak şekilde kelebek adı verilen kilit ile sıkıca kilitlenir. Betonun dökülmesinin ardından kelebek kilitler kaldırılır ve borunun içinden geçirilen donatı çıkartılır.
Betonun hazır olmasının ardından kalıp sökümü işlemine başlanır. Kalıbın sökülmesi işleminden sonra Tie-Rot çubuğunun betonun iç kısmında kaldığı, Tie-Rot başlıklarının ise betonun her iki yüzünde kaldığı görülür. Tie-Rot başlıkları betonarme taşıyıcı elemanından sökülür ve başlıkların çıkarıldığı kısımda kalan boşluklar temizlenir. Ardından bu boşluklar tamir harcı ile doldurulur.
Tie-Rot Borusu Nasıl Kullanılır?
Beton dökülecek kalıpların etrafına genelde kalıpları destekleyecek düşey ve yatay kuşaklar hazırlanır. Gerek duyulduğu takdirde ek olarak payandalar yapılır. Genelde iki adet yatay destek konumundaki kuşakların aralarına karşılıklı olacak şekilde Tie-Rot mili geçirilir. Bunu yapabilmek için öncelikle kalıpları her iki taraftan da aynı hizada olacak şekilde delmek gerekir.
İki kalıbın arasından Tie-Rot Mili geçirilirken aynı zamanda Tie-Rot borusu ve Tie-Rot başlığı kalıplar içinde kalmaktadır. Bunun sonucunda ise beton dökümünün ardından malzemenin çıkması çok daha kolay olur. Tie-Rot borusu olmaz ise aynı zamanda Tie-Rot milinin çıkması da ne yazık ki mümkün olmaz.
Tie-Rot Koruyucu Boru Başlığı Nedir?
Saplama(Tie-Rot) koruyucu boru başlığı; betonarme perde, kolon ve kiriş kalıplarının arasındaki mesafeyi sabit tutabilmek için kullanılan saplamayı korumak adına kullanılır. Saplamanın içine beton şerbeti sızmasını önler. Özel tapası sayesinde kapatılabilir, sökülebilir ve bunun sayesinde de yeniden kullanılabilir.
Tayrot elemanları incelendiğinde şu şekilde eleman listesi oluşturulabilir;
Tie-Rot elemanlarının hepsi işlevleri bakımından son derece önemlidir, biri olmadan bir diğeri işlevini yitirebilir. Bu elemanları ve işlevlerini sırasıyla kısa kısa açıklamak gerekirse, aşağıdaki şekilde açıklamalarda bulunmak mümkündür.
Bağlantı çubukları olarak adlandırılır ve Türkçe diline İngilizce’den girmiştir. Tayrot Mili kullanım alanları limanlar, rıhtımlar, dalgakıranlar, nehir dolgu alanları olarak bilinir. Tayrot mili, yardımcı elemanları olan galvanizli siyah somunlar ve pullar ile birlikte kullanılır. Kullanım alanı bulunan sektörler içinde tij demiri olarak da ismini duymak mümkündür.
Tie-Rot(Tayrot) somunu, 17MM çap ölçüsü ile bilinen ve Tie-Rot milinin sıkıştırılmasında kullanılan somun türüdür.
Tie-Rot(Tayrot) aynasının çelik saçtan üretildiği bilinir. Tayrot aynası, Tie-rot somununun baskıladığı gücü dağıtmak ve arttırmak için kullanılır. Bu elemanın aynı zamanda kalıba tutturulmalarına yarayan çivi delikleri de bulunur.
Tie-Rot borusu betonarme perde, kolon ve kiriş kalıplarında kullanılan borunun iki kalıbın birbiri ile sıkıca bağlanması, sıkıştırılması ve beton dökümü esnasında kalıbın patlamaması için kullanılır.
Tayrot başlık tapası, saplamanın içine beton şerbeti sızmasını önler. Özel tapa sayesinde kapatılabilir, sökülebilir ve bunun sayesinde de yeniden kullanılabilir.